Akta osobowe
kompletna dokumentacja, dotycząca zatrudnienia.

Dzieli się na 3 grupy:
część A – przechowuje dokumenty zgromadzone w toku ubiegania się pracownika o zatrudnienie;
część B – przeznaczona na dokumenty związane ze stosunkiem pracy i przebiegiem zatrudnienia;
część C – ustanie zatrudnieni

Aneksowanie umów
wprowadzanie zmian w umowie

Bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP)
zbiór zasad dotyczących bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy, jak również osobna dziedzina wiedzy zajmująca się kształtowaniem właściwych warunków pracy.

Choroba zawodowa
jest wymieniona w wykazie chorób zawodowych. Występuje, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z dużym prawdopodobieństwem, że została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy.

Czas pracy
czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.

Dni wolne
Kodeks Pracy deklaruje niedzielę i święta dniami wolnymi od pracy. Nie ustanawia jednak bezpośredniego zakazu pracy w te dni. Katalog świąt państwowych, narodowych i religijnych zawiera ustawa z 18.01.1951 roku o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 ze zm.). Zatrudnianie pracowników w dni ustawowo wolne od pracy w innych przypadkach aniżeli określone w art. 15110 KP uważane jest za wykroczenie. Dniami wolnymi od pracy są również dni określone w przepisach resortowych, układach zbiorowych pracy lub regulaminach pracy jako święta branżowe lub zakładowe.

Doba
przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Dobra osobiste pracownika
dobra chronione na podstawie art. 111 KP, czyli: godność i inne dobra osobiste pracownika, jak: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna i literacka.

Dokształcanie młodocianych

pracownik młodociany zobowiązany jest dokształcać się do ukończenia 18 lat. Pracownik, który pomimo obowiązku dokształcania, nie czyni tego musi się liczyć z możliwością wypowiedzenia mu umowy o pracę.
Pracownik młodociany jest obowiązany:
1)do dokształcania się w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, jeżeli szkoły takiej nie ukończył;
2)do dokształcania się w zakresie szkoły ponadgimnazjalnej lub w formach pozaszkolnych.
Pracownika, który dokształca się, pracodawca obowiązany jest zwalniać na zajęcia w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych bez względu na to, czy odbywają się one w godzinach pracy. Czas tego zwolnienia wlicza się do czasu pracy młodocianego.

Dyscyplinarne zwolnienie
rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w myśl artykułu 52 Kodeksu Pracy.

Dyskryminacja
odmienne traktowanie pracowników, którzy znajdują się w podobnej sytuacji. Dzieli się na:
1)dyskryminację bezpośrednią – ma miejsce, gdy pracownik z jednej lub kilku przyczyn np. płeć, wiek, niepełnosprawność, rasa, religia, narodowość, etc. był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy;
2)dyskryminację pośrednią – ma miejsce, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują lub mogłyby wystąpić niekorzystne dysproporcje albo szczególnie niekorzystna sytuacja w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych wobec wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedną lub kilka przyczyn tj. wiek, płeć etc., chyba że postanowienie, kryterium lub działanie jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne.

Dyżur
pozostawanie poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

Ekwiwalent
równowartość.

Godność pracownika
poczucie własnej wartości, wynika z art. 111 KP.

Godziny nadliczbowe
praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Gotowość do pracy
wynika z art. 81 Kodeksu Pracy, który jej jednak nie definiuje. Judykatura przyjmuje, iż podstawowymi cechami charakterystycznymi gotowości do pracy są:
1)zamiar wykonywania pracy;
2)faktyczna zdolność do świadczenia pracy;
3)uzewnętrznienie gotowości do wykonywania pracy;
4)pozostawanie w dyspozycji pracodawcy.

Miejsce pracy
stały punkt geograficzny, bądź pewien oznaczony obszar, sfera określona granicami jednostki administracyjnej podziału kraju lub w inny dostatecznie wyraźny sposób, w którym ma nastąpić dopełnienie obowiązku pracownika świadczenia pracy. Obszarowe (terytorialne) oznaczenie miejsca wykonywania obowiązków pracowniczych powinno wynikać z właściwości stosunku pracy.

Minimalne wynagrodzenie za pracę
minimalna kwota brutto, jaką pracodawca musi zapłacić pracownikowi, czyli osobie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę. Obecnie kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę wynosi 2100,00 zł.

Młodociany pracownik
młodocianym jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

Mobbing
działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Molestowanie seksualne
dyskryminowaniem ze względu na płeć jest także każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika, w szczególności stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy.

Nadużycie prawa
nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Naruszenie podstawowych obowiązków
zachodzi wówczas, gdy zachowaniu pracownika lub pracodawcy (działanie lub zaniechanie) można przypisać winę umyślną lub rażące niedbalstwo.

Norma pracy
wszelkie techniki stosowane przez pracodawcę dla dokonania pomiaru wydajności pracy. W akordowym systemie pracy normy pracy służą do wyliczenia liczby produktów wyprodukowanych przez pracownika w przyjętej przez pracodawcę jednostce czasowej, w ciągu godziny, dniówki roboczej.

Okres wypowiedzenia
jest to czas, jaki musi upłynąć od złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy do jej rozwiązania (jako następstwo tego oświadczenia).

Państwowa Inspekcja Pracy
organ nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem prawa pracy, a w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Państwowa Inspekcja Sanitarna
wyspecjalizowana instytucja wykonująca zadania z zakresu zdrowia publicznego, poprzez sprawowanie kontroli i nadzoru nad warunkami higieny w różnych dziedzinach życia.

Podróż służbowa
podróż, którą pracownik odbywa na polecenie pracodawcy w ramach wykonywanej pracy poza miejscowość, w której znajduje się siedziba firmy (lub stałe miejsce pracy pracownika). Z tytułu podróży służbowej pracownikowi przysługuje zwrot niektórych kosztów:
1)zwrot kosztów podróży;
2)dieta za czas podróży służbowej;
3)zwrot kosztów noclegu;
4)zwrot kosztów przejazdu środkami komunikacji miejscowej.

Pięć dni pracy
oznacza, że praca musi być wykonywana każdego tygodnia przez równo pięć dni, ale że musi zostać zachowana średnio taka właśnie liczba dni pracy tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Pogotowie pracy
stan gotowości do natychmiastowego wykonania określonej czynności na wezwanie pracodawcy lub nawet bez takiego wezwania w razie powstania sytuacji wymagającej ingerencji pracownika (awaria urządzeń, nadejście oczekiwanego towaru). Jeżeli pracownik znajduje się w określonym czasie i miejscu w stałej gotowości do pracy, to godziny pogotowia w którym pracownik pozbawiony jest swobody osobistej, są godzinami pracy.
Jeżeli pracownik pozostaje w pogotowiu w miejscu zamieszkania lub w innym miejscu w którym dysponuje swoim czasem, godzin pogotowia nie wlicza się do czasu pracy. Jeżeli pracodawca zatrudnia pracowników przy pracach związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy, w poszczególnych dniach i tygodniach stosuje się dłuższy od normalnego czasu pracy, wyrównywany skracaniem czasu pracy w innych dniach i tygodniach w okresie nie przekraczającym jednego miesiąca.

Pora nocna
obejmuje 8 godzin pomiędzy godzinami 21.00 a 7.00.

Praca w ruchu ciągłym
jest to praca, która ze względu na technologię produkcji nie może być wstrzymana.

Pracodawca
pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

Pracownik
pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Pragmatyki służbowe
ustawy, które regulują kwestie związane ze stosunkiem pracy, ale czynią to w sposób szczególny i nie powszechnie, ale wobec pewnych grup pracowników.

Przestój
przestój jest szczególnego rodzaju przerwą w wykonywaniu pracy. Jest to czas, w którym pracownik pozostaje w gotowości do świadczenia pracy, ale z przyczyn obiektywnych nie może wykonywać umówionej pracy. Przestój jest nieplanowaną przerwą w procesie pracy spowodowaną zakłóceniami technicznymi, organizacyjnymi, warunkami atmosferycznymi lub innymi.

Regulamin pracy
ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników.

Regulamin wynagradzania
określa zasady wynagradzania pracowników oraz przyznawania im innych świadczeń związanych z wykonywaną przez nich pracą.

Równe traktowanie w zatrudnieniu
wynika z art. 112 KP. Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków; dotyczy to w szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu.

Równoważny czas pracy
polega na możliwości wydłużania czasu pracy w pewnych dniach przy zastosowaniu odpowiedniego skrócenia pracy w innych w taki sposób, by w przyjętym okresie rozliczeniowym zachowana została przeciętnie 40-godzinna tygodniowa norma czasu pracy. Praca w wydłużonym wymiarze — dopóki nie przekroczy norm, na które zezwala Kodeks pracy, i pod warunkiem że zostanie zrównoważona — nie stanowi tutaj pracy w godzinach nadliczbowych.

Społeczna inspekcja pracy
społeczna inspekcja pracy jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy.

Stosunek pracy
cechą charakterystyczną stosunku pracy jest to, że pracownik zobowiązuje się świadczyć na rzecz pracodawcy pracę w miejscu i czasie przez niego określonym i pod jego kierownictwem, a pracodawca zobowiązuje się do zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia.

Świadectwo pracy
świadectwo pracy jest dokumentem, który otrzymuje pracownik w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy.

Ugoda
przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Układ zbiorowy pracy
jest to uregulowane działem jedenastym Kodeksu pracy porozumienie normatywne, zawierane pomiędzy pracodawcami lub organizacjami pracodawców a związkiem lub związkami zawodowymi. Układy mogą określać szerzej i korzystniej uprawnienia pracownicze uregulowane powszechnie w kodeksie lub innych przepisach. Nie mogą natomiast zawierać przepisów mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy prawa pracy.

Umowa o pracę
poprzez umowę rozumie się zgodne oświadczenie woli dwóch stron, zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych. W przypadku umowy o pracę oświadczenia woli wyrażają pracownik i pracodawca. W umowie o pracę pracownik zobowiązuje się do świadczenia pracy oznaczonego rodzaju, w określonym miejscu i czasie. Z kolei pracodawca zobowiązuje się do wypłaty wynagrodzenia pracownikowi.

Urlop wypoczynkowy
pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego.

Wynagrodzenie
wynagrodzenie zasadnicze obejmuje (ustalone na podstawie stawek wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku), a także inne dodatkowe składniki wynagrodzenia, w tym wypłacane rzadziej niż raz na miesiąc. Pojęciem wynagrodzenia nie są zaś objęte między innymi odprawa rentowa, emerytalna ani pośmiertna, inne świadczenia związane z pracą oraz ekwiwalent za niewykorzystany urlop.